*Το σημαντικό είναι κάθε παιδί βάση του δικού του χαρακτήρα, να καταφέρει να βρει τη θέση του μέσα στον κόσμο
*Κάποιες καταστάσεις ψυχιατρικές έχουν ένα οργανικό υπόβαθρο, δηλαδή μπορεί να συμβεί στον οποιοδήποτε άνθρωπο είτε μικρό είτε μεγάλο χωρίς να φταίει κάτι από το περιβάλλον
«Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει επικοινωνία», αναφέρει σε συνέντευξη της στο «Ygeia-News» η παιδοψυχίατρος και Πρόεδρος της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας, Δρ. Δήμητρα Διορίτου.
Περιστατικά με παιδιά από 2-18 ετών
ΕΡ: Ποια είναι τα πιο συχνά περιστατικά που αντιμετωπίζετε στην παιδοψυχιατρική;
ΑΠ: Περιλαμβάνει ευρεία κλίμακα ηλικιών, από παιδιά ηλικίας από δύο χρονών έως και εφήβους 18 χρονών. Αυτό σημαίνει μια τεράστια διαφοροποίηση των περιστατικών που αντιμετωπίζουμε. Στις πιο μικρές ηλικίες τα σοβαρά περιστατικά αφορούν διαγνώσεις για αυτισμό ή κάποια άλλη νοητική στέρηση ή δυσκολία στην ανάπτυξη του παιδιού. Τα απλά αφορούν κυρίως προβλήματα καθημερινότητας με την παροχή συμβουλών προς τους γονείς για να διαχειριστούν δυσκολίες με τον ύπνο, τη διατροφή, τη συμπεριφορά, τη χρήση της τουαλέτας κλπ.
Σε ότι αφορά τις ηλικίες παιδιών που φοιτούν στο δημοτικό σχολείο, μια αρκετά συχνή κατάσταση που αντιμετωπίζεται, ίσως και διαγιγνώσκεται με ένα υπερβολικό τρόπο, είναι η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, υπερκινητικότητας. Υπάρχουν οι διάφορες αγχώδεις διαταραχές που προσωπικά θεωρώ ότι αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που παρακολουθούμε και εμφανίζονται συνήθως στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Ακολουθούν οι καταθλιπτικές καταστάσεις, παραβατικότητα και κάποιες φορές, πιο σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές όπως είναι οι ψυχώσεις που περισσότερο βλέπουμε στην εφηβεία.
ΕΡ: Ποιες είναι οι αιτίες για την εμφάνιση των ψυχικών αυτών νοσημάτων, κυρίως των πιο σοβαρών, αν μπορούμε να τις κατηγοριοποιήσουμε.
ΑΠ: Δεν είναι εύκολο να κατηγοριοποιήσουμε τα αίτια, κρύβει μάλιστα κινδύνους κάτι τέτοιο γιατί καμιά φορά οι γενικεύσεις μπορεί να δημιουργήσουν σύγχυση στους γονείς που πολλές φορές δυσκολεύονται ακόμη περισσότερο να αποταθούν σε ειδικούς. Παρά πολλές φορές ο κοινωνικός περίγυρος, το σχολείο ή δυστυχώς ακόμη και εμείς οι ειδικοί μπορεί να τους επιρρίψουμε ευθύνες που στο τέλος να μην τους αναλογούν.
Τι φταίει;
ΕΡ: Υπάρχει όντως η αντίληψη ότι φέρει ευθύνη η οικογένεια.
ΑΠ: Σε κάποιες περιπτώσεις βεβαίως και υπάρχει ευθύνη στο οικογενειακό περιβάλλον, κατά την άποψη μου, κυρίως διότι στην Κύπρο, σε μικρότερες ηλικίες, υπάρχει μια σαφής δυσκολία οριοθέτησης, υπάρχει υπερπροστασία και υπερπαροχή αγαθών σε όλους τους τομείς, το οποίο γίνεται σε τεράστιο βαθμό, σε ανεξέλεγκτο βαθμό θα έλεγα, τα αποτελέσματα του οποίου βλέπουμε στην εφηβεία. Και δυστυχώς όταν το λέμε στους γονείς, δεν το αντιλαμβάνονται. Έρχονται απελπισμένοι γονείς που έχουν παιδιά στην εφηβεία και μας ρωτούν τι να κάνουν. Η απάντηση είναι ότι στην εφηβεία δεν μπορουν να κάνουν τίποτα, διότι το παιδί βρίσκεται σε τέτοια ηλικία που αν πιέσεις υπερβολικά, δυστυχώς, τα αποτελέσματα θα είναι πάρα πολύ δραματικά.
Ενώ σε μικρότερες ηλικίες και κυρίως σ’ αυτές του δημοτικού, ξέρουμε ότι τα παιδιά έχουν ψυχικές αντοχές πολύ μεγαλύτερες, επομένως μπορούμε να πιέσουμε και να οριοθετήσουμε έτσι ώστε το παιδί να μάθει τι σημαίνει ματαίωση, άρνηση, να μη γίνει εκείνο που θέλει δηλαδή ή να μάθει στην αναβολή: ότι δεν μπορεί να γίνει σήμερα, ότι μπορεί να γίνει την ερχόμενη βδομάδα.
Ένα τέτοιο παιδί μαθαίνει να αντέχει τους κραδασμούς που θα συμβούν στην εφηβεία. Ηλικίες όπου θα αντιμετωπίσει απορρίψεις, ματαιώσεις, στεναχώριες, δυσκολίες κλπ, οπότε τούτο το παιδί γίνεται ανθεκτικό και περνά πολύ πιο εύκολα την εφηβεία.
Ψυχιατρικές καταστάσεις με οργανικό υπόβαθρο
ΕΡ: Σε αντίθετη περίπτωση;
ΑΠ: Ένα παιδί που δεν έχει κτίσει μια δυνατή προσωπικότητα είναι πάρα πολύ πιθανόν, είτε να γίνει πολύ ευάλωτο και με την πρώτη αποτυχία να αναπτύξει αγχώδεις ή καταθλιπτικές συμπεριφορές ή ακριβώς επειδή νιώθει ότι δεν τα καταφέρνει να ενταχθεί με ένα υγιή τρόπο στο σύνολο θα παρασυρθεί και θα μπει σε μια ομάδα που θα είναι αποδεκτό. Οπότε η ομάδα στην οποία θα ενταχθεί το παιδί μπορεί να οδηγήσει σε εγκληματικές συμπεριφορές, σε χρήση ουσιών ή σε καταστάσεις επικίνδυνες. Σε αυτά τα θέματα, θεωρώ ότι τη μεγαλύτερη ευθύνη έχει η οικογένεια και η κοινωνία μας, η οποία προωθεί αρκετά το μοντέλο των παροχών και της προστατευτικότητας/ παρεμβατικότητας που φαίνεται ότι έχουμε σαν λαός. Και που προσωπικά θεωρώ ότι είναι λίγο χαρακτηριστικό των μαμάδων κυρίως, που δυσκολεύονται να αφήσουν το παιδί τους να ανεξαρτητοποιηθεί και να διαχειριστεί τα διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν από μόνο του. Και για αυτό έχουμε το φαινόμενο που βλέπουμε κυρίως στα δημοτικά, τους γονείς να παρεμβαίνουν και να καθορίζουν τη ζωή των παιδιών τους, το οποίο είναι και η καταστροφή τους. Αυτό λοιπόν το κομμάτι είναι ευθύνη της οικογένειας.
Όμως είναι πάρα πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι κάποιες καταστάσεις ψυχιατρικές έχουν ένα οργανικό υπόβαθρο, δηλαδή μπορεί να συμβεί στον οποιοδήποτε άνθρωπο είτε μικρό είτε μεγάλο χωρίς να φταίει κάτι από το περιβάλλον. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό να το κατανοήσουμε. Όπως μπορεί να μας τύχει μια σωματική ασθένεια, κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να συμβεί κάτι ψυχιατρικό είτε σε ελαφριά μορφή είτε κάτι πιο σοβαρό, χωρίς να φταίει κανένας. Και πρέπει να απενοχοποιηθούν οι γονείς και το περιβάλλον για μπορούν να αντιλαμβάνονται μια τέτοια κατάσταση, η οποία χρήζει αντιμετώπισης ψυχοθεραπείας, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει. Πρέπει να τονιστεί ότι άμα γίνει έγκαιρη διάγνωση από ειδικό, μπορεί πάρα πολύ εύκολα να αντιμετωπιστεί μια τέτοια κατάσταση. Δεν πρέπει τέτοια περιστατικά να χρονίζουν και δυστυχώς αυτό βλέπουμε να συμβαίνει στην Κύπρο με αποτέλεσμα όταν αυτά τα παιδιά έρθουν τελικά σε εμάς, είναι δύσκολο να τα βοηθήσουμε.
Το μυστικό στην επικοινωνία
ΕΡ: Ποια συμπτώματα πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς και να ζητήσουν βοήθειας
ΑΠ: Υπάρχουν παιδιά που αντιλαμβάνονται το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και μάλιστα ζητούν τα ίδια βοήθεια, απλώς λόγω ταμπού δύσκολα οι γονείς ζητούν βοήθεια από παιδοψυχίατρο. Οι περισσότεροι γονείς είναι πολύ διστακτικοί και πολλές φορές πάνε σε γιατρούς με άλλες ειδικότητες προκειμένου να αποφύγουν να απευθυνθούν σε παιδοψυχίατρο ή παιδοψυχολόγο, αν και στο δεύτερο πάνε πιο εύκολα από ότι σε παιδοψυχίατρο. Τώρα σε ότι αφορά στα πρώτα συμπτώματα για να «κτυπήσει το καμπανάκι» στους γονείς, είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς. Άμα γνωρίζω το παιδί μου και ξέρω το χαρακτήρα του, τον τρόπο που αντιδρά, που λειτουργεί κλπ και ξαφνικά δω, ως γονιός ότι κάποια πράγματα γίνονται διαφορετικά –αν κλειστεί στον εαυτό του ή γίνει πιο εξωστρεφής σε υπερβολικό βαθμό, αν κάποιες φορές γίνεται πιο εκρηκτικό, θυμώνει με το παραμικρό, αλλάζει συμπεριφορά τότε πρέπει να ανησυχήσω. Δεν σημαίνει βέβαια ότι μια αλλαγή συμπεριφοράς σημαίνει και την ύπαρξη προβλήματος. Εξαρτάται από τη συχνότητα που συμβαίνει και τη διάρκεια του. Αν είναι μεμονωμένη συμπεριφορά που κρατάει μια μέρα ή μια βδομάδα, πρόκειται μάλλον για παροδική κατάσταση που προκλήθηκε από ένα συμβάν στο περιβάλλον του παιδιού. Αν όμως είναι κάτι που έχει μεγάλη διάρκεια και ένταση τότε κινητοποιούμαστε.
Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν τον τρόπο που λειτουργεί το παιδί στην καθημερινότητα του. Δηλαδή, το παιδί μου ήταν καλός μαθητής, ξαφνικά δεν συγκεντρώνεται να διαβάσει, δεν μπορεί να αποδώσει καθόλου στο σχολείο ή είχε φίλους, ξαφνικά χάνει τους φίλους του και κλείνεται στο σπίτι του, επηρεάζεται η αυτοφροντίδα του, επηρεάζεται ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί στην καθημερινότητα του, αρχίζει να καθυστερεί ενώ παλιά ήταν πάντα στην ώρα του, όλα αυτά είναι συμπτώματα ότι η κατάσταση είναι λίγο πιο σοβαρή και πρέπει να τη λάβουμε υπόψη. Παράλληλα εάν οι γονείς παρατηρούν αλλαγή στο σπίτι, είναι σημαντικό να ρωτήσουν στα άλλα πλαίσια όπου λειτουργεί το παιδί τους, όπως το σχολείο, τα φροντιστήρια κλπ πως είναι: άλλαξε καθόλου η συμπεριφορά του, παρατήρησε κάτι ο δάσκαλος; Εάν σε όλα τα πλαίσια λειτουργεί φυσιολογικά και μόνο στο σπίτι, ή μόνο στο σχολείο παρατηρείται πρόβλημα, τότε τίθεται το ερώτημα, μήπως στο συγκεκριμένο πλαίσιο υπάρχει κάτι που πυροδοτεί την κατάσταση.
ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ING.jpg
)
