Φραγκόσυκα ή Παπουτσόσυκα. Οι ευεργετικές τους ιδιότητες


ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ*

Η φραγκοσυκιά ή παπουτσοσυκιά στην Κύπρο είναι κάκτος, παχύφυτος, πολυετής, δενδρόμορφος, πυκνόμορφος, αειθαλής, με βλαστό όρθιο. Η Οπουντία (Opuntia) είναι ένα γένος στην οικογένεια των κακτοειδών (Cactaceae). Το πιο συνηθισμένο μαγειρικό είδος είναι η Οπουντία η ινδική συκή, (Opuntia ficus-indica). 
Η καταγωγή των φραγκόσυκων είναι το Μεξικό. Αργότερα έφτασαν στην περιοχή της Μεσογείου, όπου την καλλιέργειά τους τη διέδωσαν οι Ισπανοί.

Φυτρώνει στα βράχια και στις πλαγιές. Ο καρπός του είναι πορτοκαλοκόκκινος και βρίσκεται περιμετρικά στην άκρη των φύλλων του κάκτου. Τα αγκάθια που περικλείουν τον καρπό του. 

Η φραγκοσυκιά είναι φυτό χυμώδες, δέντρο που φτάνει τα 3 - 5 μέτρα ύψος. Αποτελείται από φύλλα πεπλατυσμένα με σχήμα οβάλ, μήκος 30-40 εκατοστά. Ο καρπός είναι σαρκώδης με πολλούς σπόρους του οποίου το βάρος μπορεί να κυμαίνεται από 150-400 γραμ. Το χρώμα είναι διαφορετικό ανάλογα την ποικιλία.

Σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας την Κύπρου (2015) οι ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Κύπρο

i) Κυπριακό ή Άγριο: πρόκειται για την πιο διαδεδομένη ποικιλία στην Κύπρο (συστηματικές φυτείες ή ως  διάσπαρτα δέντρα). Το χρώμα του καρπού όταν είναι ώριμος είναι κίτρινο, ενώ τόσο οι βλαστοί, όσο και οι καρποί φέρουν πολλά αγκάθια. Είναι ωριμος μέσα Ιούλιου.

 ii) Κόκκινα: η ποικιλία αυτή χαρακτηρίζεται από το κόκκινο χρώμα των καρπών της, τόσο εξωτερικά, όσο και της σάρκας. Δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο η Κυπριακή, ωστόσο ωριμάζει την ίδια περίοδο.

 iii) Πορτοκαλί: Ποικιλία παρόμοια με τα κόκκινα, διαφέρει στο χρώμα των καρπών που είναι πορτοκαλί.

 iv) Άσπρα (Spineless - χωρίς αγκάθια): η ποικιλία αυτή στην Κύπρο συνανταται σε πολύ μικρό βαθμό. Παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον λόγο ότι δεν φέρει καθόλου αγκάθια, τόσο στους βλαστούς, όσο και στους καρπούς, ενώ είναι όψιμη, ωριμάζει  τον Σεπτέμβρη. Οι καρποί της έχουν διαφορετικά γευστικά χαρακτηριστικά από τις άλλες ποικιλίες, είναι ασπροπράσινου χρώματος, ενώ είναι μεγαλύτεροι σε μέγεθος και έχουν λιγότερα σπόρια. Οι ονομασίες των κυπριακών ποικιλιων  είναι αυτές που επικράτησαν στην τοπική διάλεκτο και δεν είναι επίσημες.

Όπως είναι αναμενόμενο, η φύση λειτούργησε άψογα και δημιούργησε μια εξαιρετική βιοποικιλότητα, με αποτέλεσμα να συναντάς διαφορετικά είδη του ανθεκτικού αυτού κάκτου σε κάθε περιοχή.

Για να καταναλωθεί το φρούτο, θα πρέπει να αφαιρεθεί με ιδιαίτερη προσοχή ο φλοιός του, γιατί τα αγκάθια είναι πάρα πολύ λεπτά και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη στον πεπτικό σύστημα. Τα καθαρίζουμε χρησιμοποιώντας μαχαιροπίρουνο και πάντα τα ξεπλένουμε καλά για να φύγουν όλα τα αγκάθια. Mπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για γλυκά, μαρμελάδες, κομπόστες αλλά χρησιμοποιείται και για πολύ καλής ποιότητας ρακί. Επίσης είναι αρκετά δροσιστικό όταν καταναλωθεί κρύο.

Θρεπτική αξία και ευεργετικές ιδιότητες Φραγκόσυκου

Τα 100 γραμμάρια ωμού φρούτου προσφέρουν 41 θερμίδες και οι οποίες προέρχονται κυρίως από υδατάνθρακες, αφού περιέχει ελάχιστα λιπαρά και πρωτεΐνες. Θεωρούνται καλή πηγή φυτικών ινών, αφού μπορούν να καλύψουν το 14% των ημερήσιων αναγκών και πολύ καλή πηγή βιταμίνης C, μαγνησίου, καθώς επίσης και καλή πηγή ασβεστίου και καλίου. Ακόμα, περιέχουν 17 αμινοξέα, εκ των οποίων τα 8 είναι απαραίτητα (μπορούν να ληφθούν μόνο μέσω της τροφής). Ένα ισοδύναμο φρούτου αποτελεί 150γρ φραγκόσυκου (παπουτσόσυκου).

Θρεπτική αξία ανά 100 γραμμάρια

ΕΝΕΡΓΕΙΑ 41.00 kcal

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ 0,73 g

ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ 3.60 g

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΛΙΠΙΔΙΑ 0,51 g

ΝΕΡΟ 87.55 g

Υδατάνθρακες 9.57 g

Μέταλλα

Νάτριο, Na 5,00 mg

Μαγνήσιο, Mg 85.00 mg

Χαλκος, Cu 0,08 mg

Κάλιο, K 220.00 mg

Ψευδαργύρος, Zn 0,12 mg

Σιδήρου, Fe 0,30 mg

Φώσφορος, P 24.00 mg

Ασβεστίου, Ca 56.00 mg

Σελήνιο, Se 0,60 g

Βιταμίνες

Καροτένιο, β 25,00 g

βιταμίνης C, η συνολική ασκορβικό οξύ 14.00 mg

Βιταμίνη A , 43.00 IU

Θειαμίνη 0.01 mg

Κρυπτοξανθίνη, beta 3,00 g

Βιταμίνη Β-6 0,06 mg

Νιασίνη 0,46 mg

φολικό οξύ, συνολικά 6,00 g

Ριβοφλαβίνη 0,06 mg

Λιπίδια

Λιπαρά οξέα, συνολικά μονοακόρεστα 0,07 g

Λιπαρά οξέα, συνολικά πολυακόρεστα 0,21 g

Χοληστερόλη 0,00 mg

Τόσο η φραγκοσυκιά όσο και οι καρποί, αλλά και τα άνθη της έχουν θεραπευτικές ιδιότητες για διάφορες παθήσεις του ανθρωπίνου οργανισμού. Χρησιμοποιούνται όλα τα μέλη τους και επιπροσθέτως είναι προληπτικό και θεραπευτικό.

Το φραγκόσυκο είναι από τα νόστιμα καλοκαιρινά φρούτα. Eχει μεγάλη περιεκτικότητα σε νερό (87.5%). Το κιτρικό και μηλικό οξύ που περιέχει, του προσδίδει φυσική συντήρηση, βοηθά στη καλή πέψη μέσω του μεταβολισμού των σακχάρων (κύκλος Krebs), και αυξάνει τη σωματική αντοχή, (μηλικό οξύ).

Η θρεπτική αξία του φραγκόσυκου είναι μεγάλη, καθώς είναι πλούσιο σε μαγνήσιο και το αμινοξύ ταυρίνη, ουσίες οι οποίες είναι σημαντικές για την υγεία του εγκεφάλου και της καρδιάς. Είναι επίσης πλούσιο σε φλαβονοειδή, αντιοξειδωτικές ουσίες που δρουν κατά του καρκίνου και των καρδιοπαθειών. Τα φραγκόσυκα περιέχουν ισχυρά αντιοξειδωτικά, δρουν προστατευτικά σε διάφορους ιστούς και όργανα: στις αρτηρίες και τα νεύρα, στους οφθαλμούς και τις αρθρώσεις.

Δίαιτες υψηλές σε φυλλικό οξύ, β-καροτένιο και βιταμίνη C μειώνουν την ομοκυστεΐνη, ουσία της οποίας η συσσώρευση προκαλεί βλάβες στα αγγεία και αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο. Επίσης, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταμίνη Β6, μεταξύ των οποίων και τα φραγκόσυκα, βοηθά στο να διατηρούνται χαμηλά τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης (η βιταμίνη Β6 συμβάλλει στη σύνθεση των πρωτεϊνών, του γενετικού υλικού, των νευροδιαβιβαστών και στην προστασία κατά του καρκίνου).

Η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων στη β -καροτενη και β-κρυπτοξανθίνη, που βρίσκεται στα φραγκόσυκα, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Από μελέτη φάνηκε ότι τα άτομα που κατανάλωναν τα περισσότερα τρόφιμα πλούσια σε κρυπτοξανθίνη παρουσίαζαν 27% μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του πνεύμονα. Τα φραγκόσυκα μπορούν να δράσουν προστατευτικά και από την εμφάνιση καρκίνου του κόλον ή άλλων νοσημάτων του εντέρου, μέσω της ευεργετικής επίδραση στο έντερο των αδιάλυτων διαιτητικών ινών.

Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι το φραγκόσυκο βοηθάει στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης και για την καταπολέμηση μολύνσεων από ιούς. 'Ερευνα δείχνει ότι η κατανάλωση φραγκόσυκου καθημερινά για 4 εβδομάδες, μειώνει τη συνολική χοληστερίνη, τη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (LDL ή «κακή») χοληστερόλη και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων σε άτομα με υψηλή χοληστερόλη.

Το φραγκόσυκο έχει την ιδιότητα τρώγοντας το πριν από την κατανάλωση αλκοόλ να μειώνει μερικά συμπτώματα του όπως ναυτία, ανορεξία, και ξηροστομία. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να μειώνει άλλα συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, ζάλη και διάρροια.

Οι ερευνητές έχουν επικεντρωθεί στη μελέτη της επίδρασής τους στο σακχαρώδη διαβήτη. Σε πιλοτική έρευνα, του πανεπιστημίου της Βιέννης, βρέθηκε ότι τα υπογλυκαιμικά επεισόδια που παρουσιάζονται μετά την κατανάλωση φραγκόσυκων οφείλονται στην πηκτίνη που περιέχουν.

Τα 100γρ φραγκόσυκα έχουν χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη (ΓΔ-7) και χαμηλό Γλυκαιμικό Φορτίο(ΓΦ-0.42).

Ο γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ) είναι μια έννοια που μας δείχνει πόσο αυξάνουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, 2 με 3 ώρες μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου που περιέχει 50 γραμμάρια υδατάνθρακες, σε σύγκριση με ένα τρόφιμο αναφοράς (γλυκόζη ή λευκό ψωμί).    Το γλυκαιμικό φορτίο( ΓΦ) αναφέρεται στην ποσότητα των υδατανθράκων που καταναλώνει ένα άτομο σε συνδυασμό με τον γλυκαιμικό δείκτη.  Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τρόφιμο με χαμηλό ΓΔ αν καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να έχει υψηλό γλυκαιμικό φορτίο ενώ αντίστοιχα τρόφιμο με μέτριο ή υψηλό ΓΔ αν καταναλωθεί σε μικρή ποσότητα θα έχει χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο.

Τα τρόφιμα με υψηλό ΓΔ προκαλούν άμεση αντίδραση της ινσουλίνης με αποτέλεσμα την απότομη και μεγάλη αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Αντίθετα τα τρόφιμα χαμηλού ΓΔ λόγω της αργής πέψης και απορρόφηση τους, αυξάνουν σταδιακά τα επίπεδα ινσουλίνης και το σάκχαρο στο αίμα, και έτσι συμβάλουν σε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο στους διαβητικούς. Εχει φανεί ότι έχουν αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία καθώ συμβάλουν σε μείωση των λιπιδίων του ορού σε ασθένειες με υπερλιπιδαιμία, έχουν συνδεθεί με υψηλότερα επίπεδα συγκεντρώσεων HDL-χοληστερόλης και μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη και καρδιαγγειακών παθήσεων. Τέλος συντελούν θετικά στη μείωση του βάρους, καθώς βοηθούν στον έλεγχο της όρεξης και επιβραδύνουν την πείνα.

Κατάταξη τροφίμων ανάλογα ΓΔ- ΓΦ

Κατάταξη τροφίμου

Γλυκαιμικός Δείκτης (ΓΔ)

Χαμηλού ΓΔ

≤55

Μετρίου ΓΔ

56-69

Υψηλού ΓΔ

≥70

 

Κατάταξη τροφίμου

Κατάταξη τροφίμου Γλυκαιμικό Φορτίο(ΓΦ)

Χαμηλού ΓΦ

≤10

Μετρίου ΓΦ

11-19

Υψηλού ΓΦ

≥20 


Τα περισσότερα είδη τους περιέχουν ποικιλία αλκαλοειδών και μεγάλη ποικιλία φυτοχημικών ουσιών. Είναι πλούσια σε φλαβονοειδή όπως η καμφερόλη, η κερκετίνη, η καρκισίνη και άλλα. Τα φλαβονοειδή αυτά έχουν βρεθεί ότι προλαμβάνουν το αντιοξειδωτικό στρες και προστατεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. 

Ευεργετική και η επίδρασή τους στους αθλητές, αφού μειώνουν τον χρόνο αποκατάστασης των μυών, καθώς και τον πόνο στους μυς μετά την προπόνησή τους.

Η περιεκτικότητά τους σε μπεταλαΐνη τα καθιστά ισχυρά όπλα ενάντια σε φλεγμονώδεις νόσους, όπως το άσθμα και διάφοροι τύποι αρθρίτιδας. Επίσης, η υψηλή περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη Α, βοηθά στην καλή υγεία των ματιών και της επιδερμίδας και γενικότερα προάγει τον σχηματισμό ισχυρού συνδετικού ιστού στο πεπτικό και ουροποιητικό σύστημα. 

Ακόμη, η περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο και άλλα μέταλλα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της εμφάνισης οστεοπόρωσης. 
Τα άνθη και τα φύλλα χρησιμοποιούνται ως διουρητικά, αντισπασμωδικά, αντιδιαρροϊκά, αιμολυτικά, καθώς για την καταπολέμηση της ψαμμίασης (άμμος στα νεφρών) και της νεφρίτιδας.

Φραγκόσυκο παρενέργειες 

Το φραγκόσυκο είναι ασφαλές όταν καταναλώνεται ως φρούτο. Τα φύλλα και τα άνθη του φραγκόσυκου είναι επίσης ασφαλή όταν λαμβάνονται από το στόμα σε μορφή τυποποιημένου εκχυλίσματος φραγκόσυκου σε συνιστώμενες ποσότητες και για σύντομο χρονικό διάστημα.

Σε σπάνιες περιπτώσεις το φραγκόσυκο μπορεί να προκαλέσει κάποιες παρενέργειες, όπως ήπια διάρροια, ναυτία, αυξημένη ποσότητα και η συχνότητα των κοπράνων, φούσκωμα και κεφαλαλγία.

*Προέδρος Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστήμιου Λευκωσίας

eandreou@eleniandreou.diet




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.



Newsletter











15955