ΓεΣΥ: «Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος»
ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΣΥΜΕΟΥ*
Ο τίτλος του παρόντος κείμενου είναι (για τους νεαρότερους αναγνώστες) δανεισμένος από μία παλιά ταινία Γουέστερν η οποία υπήρξε μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του 1970. Υπενθυμίζω και σε εμάς τους πρεσβύτερους που σίγουρα την έχουμε υπόψη μας ότι ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος ήταν τρείς πιστολέρο τυχοδιώκτες οι οποίοι κυνηγούσαν εμμονικά, ο καθένας πάντως με το προσωπικό του στυλ ένα σεντούκι χρυσάφι το οποίο άνηκε στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Αμερικής.
Το ΓεΣΥ φαντάζομαι το γνωρίζουμε όλοι, νεαροί, μεσήλικες και ηλικιωμένοι, μιας και αποτελεί ένα αφήγημα το οποίο κυκλοφορεί στο δημόσιο βίο της Κυπριακής Πολιτείας κοντά τριάντα χρόνια.
Τώρα, ποια η σχέση ενός σπαγκέτι γουέστερν με την προσπάθεια της Κυπριακής Πολιτείας να ανταποκριθεί στη ζωτικής σημασίας ανάγκη των πολιτών της να οργανώσει ένα σχέδιο ασφάλισης που θα εξασφαλίζει, με όρους ισότητας την υγεία τους;
Κανονικά καμία σχέση δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Και καμία σχέση δεν υπάρχει με την ουσία του θέματος που είναι π.χ. τι ποσό χρειάζεται να διαθέσουμε ώστε να είναι βιώσιμο το εγχείρημα, πώς πρέπει να είναι οργανωμένο με βάση το ιατρικό δυναμικό και τις υποδομές που ήδη διαθέτουμε, τι αλλαγές πρέπει να προηγηθούν της έναρξης του, ποιους δείκτες υγείας θα χρησιμοποιήσουμε για να ελέγχουμε την ποιότητα του και τέλος πώς θα γίνεται ο οικονομικός του έλεγχος. Κοντολογίς όλα αυτά που θα το κάνουν λειτουργικό και κυρίως βιώσιμο.
Αντί λοιπόν να συζητηθούν τα πιο πάνω, οι μετέχοντες στο δημόσιο διάλογο εκάστοτε πολιτικοί, υποψήφιοι, βουλευτές, γραφειοκράτες, υπουργοί, δημοσιογράφοι, εφημερίδες, γιατροί, σύνδεσμοι ασθενών κλπ, κλπ, ανακυκλώνουν ένα αφήγημα που πολύ μοιάζει με το σπαγκέτι γουέστερν "Ο καλός, ο κακός , και ο άσχημος".
Ας δούμε λοιπόν τους κατά καιρούς "Καλούς" του ΓεΣΥ.
Τα Κυπριακά Κόμματα ήταν πάντοτε "Καλά". Ήθελαν το ΓεΣΥ από την πρώτη στιγμή και ψήφισαν όχι ένα αλλά τρείς νόμους για να αποδείξουν την περίφημη πολιτική τους βούληση. Στη δε ρητορική τους περιλαμβάνεται ένα φάσμα προσεγγίσεων που κυμαίνονται από κοινωνικά μανιφέστα ως δακρύβρεχτες ιστορίες ομάδων ασθενών που ταλαιπωρούνται από την έλλειψη ενός γενικού σχεδίου ασφάλισης υγείας. Επί της ουσίας όμως κανένα "Καλό" κόμμα και ποτέ, αυτά τα τριάντα χρόνια παραδέχθηκε δημόσια ότι το κύριο πρόβλημα της Υγείας στην Κύπρο είναι το χαμηλό ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού που διατίθεται για αυτή. Το Κυπριακό κράτος δίνει για την Υγεία μόνο το 4% των χρημάτων που συλλέγει από τη γενική φορολογία . Το ποσοστό αυτό είναι το χαμηλότερο στην Ε.Ε (χαμηλότερο και από τη χρεοκοπημένη Ελλάδα) και είναι ηλίου φαεινότερο ότι αν δεν αρκεί τώρα, θα είναι ακόμα πιο ανεπαρκές για να στηρίξει ένα γενικό σχέδιο ασφάλισης.
Τα "Καλά" λοιπόν κόμματα, τηρώντας μία ομερτά (μεταξύ καταργαρέων, τιμιότης) ουδέποτε παραδέχτηκαν ότι από δική τους υπαιτιότητα, απροθυμία και ανικανότητα να βρουν τους τρόπους να αυξήσουν σταδιακά την κρατική χρηματοδότηση για την Υγεία, τα κρατικά νοσηλευτήρια καταρρέουν και το οποιοδήποτε μελλοντικό γενικό σχέδιο θα είναι καταδικασμένο σε οικονομική ασφυξία και πιθανή κατάρρευση.
Αντίθετα, όταν κάποιος συζητήσει μαζί τους τα πιο πάνω ΟΛΟΙ μηδενός εξαιρουμένου αναστενάζουν βαθιά από τον καημό τους που δε μπορούν "δυστυχώς" να κάνουν τίποτε. Γιατί βλέπετε, όταν αλλάζεις παγιωμένες πρακτικές χρηματοδότησης, κινδυνεύεις να θίξεις και παγιωμένα συμφέροντα.
Ταυτόχρονα, όλο αυτό το διάστημα (τράντα χρόνια) τα κρατικά νοσηλευτήρια αποτέλεσαν για τα "Καλά" κόμματα πεδίον δόξης λαμπρόν για ρουσφέτι, τόσο όσον αφορά τους διορισμούς όσο και για τις λίστες αναμονής των ασθενών.
Οι εκάστοτε Υπουργοί Υγείας ήταν από την αρχή της ιστορίας στους "Καλούς". Με το που διορίζονταν, ξεκαθάριζαν ότι θα αγωνιστούν για ένα δίκαιο και λειτουργικό… ΓεΣΥ. Παρόλο που ποτέ κανένας Υπ. Υγείας δεν ήταν αποφασισμένος να σηκώσει το πολιτικό βάρος των απαιτούμενων δραστικών μεταρρυθμίσεων στα δημόσια νοσηλευτήρια που θα οδηγούσαν στην περίφημη αυτονόμηση η οποία είναι προυπόθεση για την επιτυχία του συστήματος υγείας.
Κανένας Υπ. Υγείας μέχρι τώρα δεν άγγιξε την καυτή πατάτα της τραγικής υποχρηματοδότησης του Υπουργείου του. Ούτε τη συζήτησε, ούτε και πίεσε, ως όφειλε, για να αλλάξει η κατάσταση. Δεν ανακατευόμαστε με τα πίτουρα γιατί μπορεί να δυσαρεστήσουμε τους προστάτες μας.
Αν υπήρχαν διαβαθμίσεις στους "Καλούς", τότε ο σημερινός Υπουργός Υγείας θα μπορούσε να ανακηρυχτεί σε "Κάλλιστο".
Πρώτα απ' όλα, φρόντισε να υποδείξει τους "Κακούς". Γιατί, αν δεν έχεις "Κακούς", των οποίων η κακότητα είναι αυταπόδεικτη, τότε κινδυνεύεις να βρεθείς ο ίδιος και οι υπόλοιποι με τα παράλληλα με εσένα συμφέροντα, υπό αμφισβήτηση. Δε χρειάζεται να σας πω ποιοι είναι οι "Κακοί", μιας και ο "Καλός" υπουργός φρόντισε με όλους τους τρόπους (twitter, συγκεκριμένες εφημερίδες, ομιλίες σε συντεχνίες) και με κάθε ευκαιρία να τους ξεσκεπάσει.
Εκτός από το ότι κατάδειξε τους "Κακούς", οι οποίοι είναι η αιτία που επί τριάντα χρόνια δεν έγινε εφικτό να οργανωθεί ένα γενικό σύστημα ασφάλισης, ο "Καλός" υπουργός λειτούργησε ώς επιδέξιος μεσάζων μεταξύ των "Καλών" κομμάτων. Το νομοσχέδιο το οποίο ψηφίστηκε πρόσφατα είναι αποτέλεσμα πολιτικής συναλλαγής, της οποίας το αντικείμενο μάλλον δεν ήταν μόνο το ΓεΣΥ.
Μην αυταπατάσθε ότι οι διαφορές των "Καλών" κομμάτων είχαν ιδεολογικό χαρακτήρα ή αφορούσαν ουσιαστικά ζητήματα, όπως η χρηματοδότηση του συστήματος ή πώς θα γίνεται ο οικονομικός έλεγχος, ώστε να αποφεύγεται η διαφθορά και κυρίως πώς θα είναι βιώσιμο σε βάθος χρόνου.
Αφορούσαν την αποκόμιση μέγιστου πολιτικού κέρδους, χωρίς να θιγούν τα κεκτημένα μεγάλων ομάδων ψηφοφόρων (οι γιατροί είναι μικρή ομάδα).
Πανηγυρίσαμε λοιπόν για ένα νομοσχέδιο το οποίο δε διασφαλίζει με κανένα τρόπο την οικονομική διαφάνεια του συστήματος, μιας και το Ταμείο Υγείας το οποίο ιδρύεται βάση αυτού, είναι ένα ταμείο- φάντασμα χωρίς καμία πρόνοια ελέγχου.
Από τα πενήνταοκτώ άρθρα του το ουσιαστικό περιεχόμενο των σαρανταοκτώ θα καθοριστεί στη μελλοντική κατάρτιση κανονισμών.
Είναι δηλαδή ένα ανεφάρμοστο νομοσχέδιο του οποίου οι πρόνοιες θα οριστικοποιηθούν στο μέλλον.
Ο "Καλός", λοιπόν, Υπουργός Υγείας μας άφησε ως έργο ένα ασαφές νομοσχέδιο το οποίο όμως εμπεριέχει δύο ωρολογιακές βόμβες στα θεμέλια του ΓεΣΥ.
- Η αυτονόμηση των δημοσίων νοσηλευτηρίων σταμάτησε να θεωρείται ως η λογική προϋπόθεση για την έναρξη του Συστήματος. Έχει μετατεθεί σε ένα αβέβαιο χρονικό ορίζοντα που ξεκινά από τα τρία χρόνια, φτάνει τα πέντε και ίσως την αιωνιότητα. Έτσι ξεπεράστηκε από τον μεσάζοντα "Καλό" Υπουργό ο σκόπελος των αντιρρήσεων του "Καλού" κόμματος, το οποίο ήθελε μεν σχέδιο Υγείας, αλλά φοβόταν ότι η αυτονόμηση πιθανόν να ενοχλούσε μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων του.
- Σταμάτησε την οποιαδήποτε συζήτηση για την επάρκεια της χρηματοδότησης του Συστήματος. Με αυτό τον τρόπο δεν θα χρειαστεί η κυβέρνηση να αυξήσει τα χρήματα που θα διαθέσει, ώστε οι κρατικές δαπάνες να φτάσουν το μέσο όρο της Ευρώπης, αλλά και ταυτόχρονα κλείδωσε τις εισφορές σε επίπεδα αποδεχτά από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Ο συμβιβασμός του οποίου μεσίτης ήταν ο "Καλός" Υπουργός αποτελεί και τη συνταγή της οικονομικής ασφυξίας του Συστήματος.
Όταν αυτό θα φανεί ο "Καλός" υπουργός θα την έχει κάνει, (δαφνοστολισμένος) με ελαφρά πηδηματάκια.
Οι "Καλοί" Κύπριοι πολίτες αγκάλιασαν με ενθουσιασμό την ιδέα ενός Γενικού Σχεδίου Υγείας. Δικαίως, θεωρούν ότι τους αξίζει η ιατροφαρμακευτική κάλυψη που απολαμβάνουν οι πολίτες άλλων κρατών της Ευρώπης. Το πρόβλημα τους αρχίζει βέβαια όταν τους πεις ότι θα πληρώνουν για αυτό. Αν μάλιστα τους υποδείξεις ότι πχ. οι Γάλλοι πολίτες συνεισφέρουν στο Σύστημα τους ποσοστό διπλάσιο από αυτό που προνοεί το νομοσχέδιο του "Καλού" υπουργού, εκεί αρχίζουν να σφυρίζουν αδιάφορα.
Στην ομάδα των "Καλών" συνωστίζονται και άλλοι (δημοσιογράφοι, ΟΑΥ, υποψήφιοι πρόεδροι) ο καθένας με τη δική του ατζέντα, πίσω από την αγαθότητά του.
Με τόσους "Καλούς" είναι να διερωτάται κανένας, πώς και δεν έχουμε ακόμα ΓεΣΥ.
Ας εξετάσουμε λοιπόν τους "Κακούς" του αφηγήματος.
Οι "Κακοί" είναι οι γιατροί της Κύπρου.
Δεν θέλουν το Σύστημα Υγείας γιατί θίγονται τα συμφέροντα τους.
Αναρωτήθηκε ποτέ κανένας, γιατί ένας γιατρός να μην θέλει να είναι ασφαλισμένος όλος ο πληθυσμός του κράτους όπου εξασκεί την ιατρική;
Γιατί ο Κύπριος γιατρός να μην θέλει ένα γενικό σχέδιο ασφάλισης, το οποίο θα του εξασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες άσκησης της ιατρικής; Αν το Σχέδιο όμως, είναι βασισμένο στην παράμετρο της αποφυγής πολιτικού κόστους για τα "Καλά" κόμματα και δημιουργεί μη ρεαλιστικές συνθήκες άσκησης της ιατρικής τότε ο "Κακός" Κύπριος γιατρός θα αντιδράσει. Αν από τον γιατρό αποστερηθεί το κύρος και η αξιοπρέπεια μέσα από σχεδιασμούς που σκοπό έχουν να προστατεύσουν το Σύστημα και να χαϊδέψουν τα αυτιά των "Καλών" πολιτών, τότε απλούστατα θα πάψει να είναι γιατρός. Θα απομείνει ένας πάροχος φτηνών υπηρεσιών υγείας.
Οι "Κακοί" γιατροί ενδιαφέρονται μόνο για την τσέπη τους και δε τους νοιάζει ο κόσμος που βασανίζεται.
Οι "Κακοί" γιατροί ενδιαφέρονται για το εισόδημα τους, ακριβώς όσο ενδιαφέρονται και οι "Καλοί" πολίτες για το δικό τους. Ούτε παραπάνω, ούτε λιγότερο. Έχουν κάθε δικαίωμα να απαιτούν να τους αναγνωρίζονται οι πολύχρονες επίπονες σπουδές τους, καθώς και το βάρος της ευθύνης αλλά και του ιατρικού ρίσκου που αναλαμβάνουν.
Ας μη ξεχνούμε, ότι αυτοί οι "Κακοί" είναι οι ίδιοι που έτρεξαν στον τοκετό μας, στο έμφραγμα μας, στον τραυματισμό μας. Φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς μας και τα παιδιά μας. Δεν είναι ευθύνη των γιατρών η ασφάλιση υγείας του πληθυσμού. Άλλοι είναι οι υπευθυνοι και αυτοί έχουν μέχρι τώρα αποτύχει .
Οι "Κακοί" γιατροί παρόλο που είναι οι μόνοι που γνωρίζουν καλά τον τομέα της Υγείας στην Κύπρο κρατήθηκαν διαχρονικά έξω από το σχεδιασμό του ΓεΣΥ. Η δικαιολογία που προβάλλεται είναι ότι έχουν συγκρουόμενα συμφέροντα και οι "Καλοί" πολιτικοί και οι "Καλοί" γραφειοκράτες είναι πολύ ευαίσθητοι όταν πρόκειται για σύγκρουση συμφερόντων!
Το καταπληκτικό πλεονέκτημα όμως των συγκεκριμένων "Κακών" είναι ότι μπορούμε να τους φορτώσουμε στο μέλλον, την αποτυχία του Συστήματος.
Ας δούμε τώρα τους "Άσχημους" της ταινίας. Οι "Άσχημοι" είναι μια ομάδα Κυπρίων στην οποία μπορούμε να βρεθούμε όλοι κάποια στιγμή της ζωής μας. Είναι αυτοί που δεν θέλουμε να βλέπουμε γιατί μας χαλούν την εικόνα. Είναι οι ασθενείς οι οποίοι πραγματικά έχουν ανάγκη ένα Σύστημα Υγείας το οποίο θα τους προσφέρει πάνω απ' όλα την αίσθηση της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Κάπου εδώ τελειώνει προς το παρόν το αφήγημα του ΓεΣΥ.
Οποιαδήποτε ομοιότητα με τους χαρακτήρες του αφηγήματος της "Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας", του "Δεν ξεχνώ" και της "Καταστροφής της Κυπριακής οικονομίας" είναι εντελώς συμπωματική.
Δυστυχώς, οι κοινωνίες οι οποίες αντί να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα τους με ρεαλισμό και σοφία προτιμούν να παίζουν σε σπαγκέτι γουέστερν δεν έχουν Happy End. Έχουν μόνο «END».
*Γραμματέας Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου
