Δρ. Φίλιππος Κωνσταντίνου: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γυναίκες για το τεστ Παπανικολάου

*Συνέντευξη στo Ygeia-News

*H γυναίκα που σέβεται τον εαυτό της θα πρέπει να αφιερώνει 20 λεπτά, μια φορά τον χρόνο, με τον γυναικολόγο της και να υποβάλλεται σε ένα πλήρες γυναικολογικό έλεγχο όπου θα πρέπει να γίνεται και το τεστ Παπανικολάου.

*Tο ενδιαφέρον εστιάζεται στην πρόληψη και όχι στο να διαγνώσουμε καρκίνο τραχήλου μήτρας.

*Ο γιατρός επιβάλλεται κάθε φορά που τον επισκέπτεται η γυναίκα να την ενημερώνει και να την εκπαιδεύει πώς να κάνει αυτοεξέταση μαστού.

«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν»! Αλήθεια, πόση σοφία κρύβει το αρχαίο αυτό γνωμικό που αποδίδεται στον Ιπποκράτη. Ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος της Προληπτικής Ιατρικής υποστηρίζουν σήμερα ίσως πιο έντονα από ποτέ, επιφανείς επιστήμονες. Ο δρ. Φίλιππος Κωνσταντίνου, Μαιευτήρας Χειρουργός -  Γυναικολόγος  μιλά στο Ygeia-News για τον γυναικολογικό καρκίνο και την έννοια της πρόληψης και για  όσα πρέπει να γνωρίζει η γυναίκα για το τεστ Παπανικoλάου

  Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συνεχίζει να αποτελεί μάστιγα του σύγχρονου κόσμου.

ΕΡ: Τι είναι το τεστ Παπανικολάου και πώς γίνεται;

ΑΠ: Το 1924ο  Έλληνας ιατρός Γεώργιος Παπανικολάου καθιέρωσε τη  μοναδική στα ιατρικά δεδομένα μέθοδο μαζικού ελέγχου screening, για τον έλεγχο του τραχήλου της μήτρας. Μέθοδος η οποία παραμένει μέχρι και σήμερα ως η μοναδική μη επεμβατική, χαμηλού κόστους και η πλέον αξιόπιστη μέθοδος  δευτερογενούς πρόληψης που υποβάλλει ο γυναικολόγος στις ασθενείς του μια φορά τον χρόνο  από τη στιγμή που η γυναίκα αρχίζει τη σεξουαλική της δραστηριότητα.

Είναι, δυστυχώς, γνωστό ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας παραμένει η πρώτη  σε συχνότητα νόσος στο γυναικείο πληθυσμό, στις αναπτυσσόμενες χώρες και  δεύτερη  στη σειρά μετά τον καρκίνο μαστού στις  ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Περίπου 250,000 γυναίκες πεθαίνουν ετησίως στον κόσμο  από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας  και περίπου 500,000 νέες περιπτώσεις τον χρόνο θα προστεθούν  στις ήδη πάσχουσες.

Το τεστ Παπανικολάου όπως ήδη αναφέραμε είναι μια μη επεμβατική μέθοδος, γίνεται πριν από την γυναικολογική εξέταση  από τον γυναικολόγο. Λαμβάνεται  κολπικό, εξωτραχηλικό και ενδοτραχηλικό επίχρησμα κυττάρων, τα οποία με την παλαιά μέθοδο, στρώνεται πάνω σε πλακάκια και στέλνεται το δείγμα στους Κυτταρολόγους ή  με την καινούργια μέθοδο Υγρής Κυτταρολογίας. Και οι δύο μέθοδοι είναι εξίσου καλές. Υπάρχει επίσης και το HPV,DNA testing το οποίο γίνεται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ένδειξη ταυτοποίησης του ιού.

 Ιός HPV πρόληψη

ΕΡ:  Γιατί θεωρείται σημαντική η εξέταση με τεστ Παπανικολάου;

 ΑΠ: Γιατί με αυτή την απλή, ετήσια εξέταση μπορούμε να επιτύχουμε την πρόληψη. Γιατί το ενδιαφέρον εστιάζεται στην πρόληψη και όχι  στο να διαγνώσουμε καρκίνο τραχήλου μήτρας.

Πριν να φθάσει ο τράχηλος μιας γυναίκα να παρουσιάσει βλάβες μη αναστρέψιμες – καρκινικές, υπάρχουν οι προ καρκινικές αλλοιώσεις οι οποίες προκαλούνται τις πλείστες φορές από ένα ιό ο οποίος ονομάζεται ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων, ο γνωστός  HPV. Ο ιός αυτός είναι πάρα πολύ συχνός στο γυναικείο πληθυσμό. Έχουν απομονωθεί μέχρι σήμερα  περισσότεροι από 400 υποτύπους που προσβάλουν το γενετικό σύστημα της γυναίκας. Ευτυχώς όμως ένα πολύ μικρό ποσοστό  από αυτούς τους ιούς τους κατατάσσουμε στους λεγόμενους ογκογόνους όπως είναι ο τύπος 16, 18 κλπ. Ο ιός αυτός που σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα μεταδίδεται μόνο με τη σεξουαλική επαφή, προσβάλει το 65% μέχρι και 70% των σεξουαλικώς δραστήριων γυναικών. Άρα εμείς καλούμαστε με το  τεστ Παπανικολάου το οποίο είναι η μοναδική, ασφαλής, μη επεμβατική εξέταση για πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου του καρκίνου της μήτρας να απομονώσουμε τις γυναίκες αυτές που παρουσιάζουν κυτταρική ατυπία στο τέστ Παπανικολάου. Αυτές τις κυτταρικές ατυπίες τις σταδιοποιεί ο γιατρός Κυτταρολόγος σε τραχηλική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία, στάδιο 1, 2 ή 3 (CIN 1-3, LGSIL, HGSil, Cis, Ca).

Ανάλογα με τη κατάταξη από τους Κυτταρολόγους οφείλει ο γυναικολόγος  να ενημερώνει τις ασθενείς του και να εξηγεί τι είναι η καρκινική ατυπία ή ανώμαλα κύτταρα. Συνήθως οι γυναίκες πανικοβάλλονται όμως τους εξηγούμε πως αυτό δεν είναι καρκίνος απλά χρειάζεται πιο συχνή παρακολούθηση από γυναικολόγο. Αν χρειάζεται ανάλογα με τη σταδιοποίηση να προχωρήσουμε σε κάποια πιο εξειδικευμένη εξέταση όπως είναι η κολποσκόπηση και η λήψη βιοψιών  αυτό το πράττουμε για να μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε τη διάγνωση, να δούμε αν υπάρχει κάτι χειρότερο από την Κυτταρολογική απάντηση, τότε  προχωρούμε σε αυτές τις εξειδικευμένες εξετάσεις- ιστολογική εξέταση ιστοτεμαχίων του τραχήλου μήτρας. Γι αυτό, πιστεύω πως κάθε γυναίκα η οποία σέβεται τον εαυτό της και να αφιερώνει ένα τέταρτο με 20 λεπτά το χρόνο με τον γυναικολόγο της γι αυτή την  απλή εξέταση η οποία σώζει ζωές.

ΕΡ: Το τεστ Παπανικολάου ανιχνεύει και άλλες μορφές καρκίνου όπως  ωοθηκών και  ενδομητρίου;

ΑΠ: Δεν είναι το τεστ Παπανικολάου που θα μας ανιχνεύσει τις άλλες παθολογίες των έσω γεννητικών οργάνων όπως είναι οι ωοθήκες και η μήτρα. Απλά ερχόμενη η  γυναίκα στον γυναικολόγο της για να κάνει το τεστ Παπανικολάου, πρέπει να υποβάλλεται επίσης σε γυναικολογική εξέταση, σε κλινική εξέταση μαστού και  σε διακολπικό  ή ανάλογα κοιλιακό υπερηχογράφημα. Εκεί ο γυναικολόγος  μπορεί να έχει μια πλήρη εικόνα σε ότι τον αφορά: Μαστός, μήτρα ωοθήκες, τράχηλος και τα εξωγεννητικά όργανα της γυναίκας.

Απαραίτητο μέχρι  τα 73 και όχι μόνο

ΕΡ: Πότε μια γυναίκα  θα πρέπει για πρώτη φορά να κάνει την εξέταση τεστ Παπανικολάου και κάθε πόσο θα πρέπει να επαναλαμβάνεται η εξέταση αυτή ;

ΑΠ: Το Αμερικανικό Κολλέγιο για τον καρκίνο αναφέρει μέχρι τα 64. Στην Ευρώπη ετήσιος έλεγχο. Στην Αμερική μιλάνε για κάθε δύο χρόνια από την ηλικία των 21 ενώ στην Αγγλία όπου υπάρχει το κρατικό σύστημα υγείας μιλάνε για κάθε τρία χρόνια μετά τα 26. 

Εμείς, στην Ευρώπη λέμε ένα χρόνο μετά από την έναρξη της σεξουαλικής  δραστηριότητας κάθε γυναίκα θα πρέπει να υποβάλλεται σε ετήσιο έλεγχο με τεστ Παπανικολάου, μέχρι την ηλικία των 72 με 73 ετών. 

ΕΡ: Είναι αλήθεια πως το τεστ Παπανικολάου θα πρέπει να το κάνουν οι γυναίκες μέχρι τα βαθιά γεράματα;

ΑΠ: Η δικήμου η άποψη είναι μέχριπου η γυναίκα είναι σε κατάσταση  που  μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί, να βγει από το σπίτι της και να πάει για ψώνια. Καλό είναι  να επισκέπτεται μια φορά το χρόνο το γιατρό της έστω και στα βαθιά γεράματα. Αν δεν θέλει να κάνει το τεστ Παπανικολάου μετά τα 72 με 73, καλό είναι να υποβάλλεται- και το τονίζω αυτό-σε ένα διακολπικό υπερηχογράφημα γιατί είναι η περίοδος που μπορεί να έχουμε άλλες βλάβες όπως είναι ο καρκίνος ωοθηκών ή ο καρκίνος του ενδομητρίου.

ΕΡ: Η εξέταση τεστ Παπανικολάου θεωρείται  αναγκαίο όπως μας έχετε πει να γίνεται κάθε χρόνο.  Το ίδιο ισχύει και για τον έλεγχο μαστού;

Στα 35 η πρώτη μαστογραφία

ΑΠ: Μαστογραφία, με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την πρακτική που ακολουθείτε στην Ευρώπη, σε γυναίκες οι οποίες δεν έχουν ιστορικό από πρώτου βαθμού συγγενείς με καρκίνο μαστού, από την πλευρά της μητέρας, τότε η εξέταση ξεκινά στα 35 η πρώτη μαστογραφία αναφοράς. Στην ηλικία των 40 ακολουθεί η δεύτερη μαστογραφία η οποία συγκρίνεται με την προηγούμενη και μετά τα 40 όλες οι γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται ετησίως σε μαστογραφία. Αυτή  είναι η καινούρια οδηγία. 

Ο γιατρός επιβάλλεται κάθε φορά που βλέπει την γυναίκα να την ενημερώνει και να της δείχνει  πώς να κάνει αυτοεξέταση. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Η γυναίκα πρέπει να γνωρίζει τον μαστό της και επιμένω σε αυτό ότι πρέπει να γνωρίζει πώς να αυτοεξετάζεται μια φορά τον μήνα. 

Γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση επιβάλλεται να καθορίσουν από μόνες τους μια μέρα του μήνα να κάνουν αυτοεξέταση. Μια γυναίκα που κάνει κάθε μήνα αυτοεξέταση, πιστέψτε με, θα μπορέσει  να ανιχνεύσει πολύ  πιο μικρά ογκίδια παρά από ότι ένα εξειδικευμένο  γυναικολόγο.

Ενημέρωση από τη σχολική ηλικία

ΕΡ: Στην Κύπρο οι γυναίκες γνωρίζουν για το πόσο σημαντική είναι η την εξέταση αυτή;

ΑΠ: Με την πάροδο των χρόνων ανακαλύπτω στην πρακτική μου και στην άσκηση του επαγγέλματος στην Κύπρο ότι σήμερα οι γυναίκες, ιδιαίτερα στις πιο νεαρές ηλικίες, είναι περισσότερο ενημερωμένες και επισκέπτονται τακτικά τον γυναικολόγο παρά τις γυναίκες άνω των 40 με 45 ετών.

Η ενημέρωση γίνεται από τα ΜΜΕ αλλά πιστεύω ότι είναι ελλιπής. Πρέπει να παρέμβουμε ως επιστήμονες, ως γιατροί, να μας δοθεί η ευκαιρία  να προχωρούμε  στην ενημέρωση των γυναικών ακόμα και σε πολύ πιο μικρές ηλικίες. Τα παιδιά στη σχολική ηλικία θα πρέπει να ενημερώνονται είτε από ειδικούς ή καθηγητές  στο πλαίσιο προγράμματος του Υπουργείου Παιδείας να γίνεται μια σωστή ενημέρωση  έτσι ώστε παράλληλα  με το μάθημα για τη σεξουαλική αγωγή να ενημερώνονται από ειδικούς.

ΕΡ: Γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή θα πρέπει να κάνουν το τεστ Παπανικολάου και γιατί;

ΑΠ: Σε γυναίκες οι οποίες έχουν υποβληθεί σε χειρουργική υστερεκτομή για λόγους παθολογίας - καρκίνο ενδομητρίου, καρκίνο ωοθηκών ή καρκίνο τραχήλου-καλόν θα είναι  να υποβάλλονται σε ετήσιο έλεγχο για τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια με τεστ Παπανικολάου. Γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή για καλοήθεις όγκους της μήτρας τότε αυτές οι γυναίκες  δεν είναι απαραίτητο  να υποβάλλονται σε ετήσιο έλεγχο. Το τεστ Παπανικολάου  δεν είναι εξέταση η οποία θα μας δείξει  αν  υπάρχει καρκίνος ενδομητρίου ή ωοθηκών. Είναι καθαρά μόνο εξέταση για  τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Καμιά φορά όμως μπορεί να μας δώσει υποψία το τεστ Παπανικολάου  για καρκίνο ενδομητρίου. Γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει να γίνεται ολοκληρωμένη γυναικολογική εξέταση, όπως είπα πιο πάνω. 

ΕΡ: Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση σώζουν ζωές;

ΑΠ: «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν»! 

Εμβολιασμός σε κορίτσια και αγόρια;

ΕΡ: Πιστεύετε ότι χρειάζεται να καταβληθεί μεγαλύτερη  προσπάθεια στο τομέα της ενημέρωσης του πληθυσμού;

ΑΠ: Όσο περισσότερη, μεγαλύτερη και πιο εκτενέστερη ενημέρωση γίνεται και ιδιαίτερα σε νεώτερες  ομάδες πληθυσμού τόσο το καλύτερο. Υπάρχει σήμερα  μεγάλη παγκύπρια ενημέρωση για τον εμβολιασμό HPV εναντίον του τραχήλου της μήτρας. Στην Κύπρο έχει αποφασιστεί από γυναικολόγους σε συνεργασία με την Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου να εμβολιάζονται τα κορίτσια από τα 14. Πρόκειται για ένα ιό  που μεταδίδεται στη γυναίκα από τον άνδρα γι αυτό καλό θα ήταν να εμβολιάζονται και τα αγόρια μαζί με τα κορίτσια. Γύρω στα 14  είναι μια καλή ηλικία να ξεκινήσει ο εμβολιασμός των κοριτσιών. Δημιουργούμε ανοσία στα κορίτσια και όταν θα ενηλικιωθούν και θα έρθουν σε σεξουαλική επαφή  να έχουν αντισώματα εναντίον των πιο συχνών  ιών οι οποίοι όπως αναφέραμε πιο πάνω 65% με 70% θα έρθουν σε επαφή  με κάποιο τύπο ιού. Δεν σημαίνει ότι όλες αυτές οι κοπέλες που έχουν  HPV μόλυνση ή κάποιες αλλοιώσεις στον τράχηλο θα πάθουν καρκίνο.  Ευτυχώς είναι η κορυφή  της πυραμίδας αυτές που θα πάθουν τον καρκίνο. Είναι το 1%  δεν είναι η πλειοψηφία αλλά καλόν θα ήταν να εμβολιάζουμε τα  κοριτσάκια από την ηλικία των 14 ή και σε μεγαλύτερη ηλικία. Προτιμότερο όμως θα ήταν πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Δρ. Φίλιππος Κωνσταντίνου

Μαιευτήρας Χειρουργός – Γυναικολόγος

Τηλ. 26848000,  99361819